ملاحظاتی در باره ی مدرنیسم و پست مدرنیسم

"مدرنیسم" واژه ای فرانسوی به معنای طرفداری از شیوه ها و چیزهای تازه و بدیع،مد روز و جدید دلبستگی به راه و رسم های تازه باب شده.
مدرنیست：آنکه طرفدار و دلبسته چیزهای تازه و شیوه های بدیع است.
مدرن：تازه،نو،جدید و تازه باب شده.باب روز.مد روز
واژه ی"مدرن" از لاتین"مد" به معنای "همین الان"؛و"مدرن" هر آنچه مربوط به همین الان باشد،است.
آغاز عصر مدرنیسم را به سال۱۴۷۵میلادی و پایان آن را به۱۸۷۵می رسانند.این دروان تاریخی درست پس از قرون وسطی(۱۴۷۵-۱۰۷۵)در اروپا شکل می گیرد.مورخان ادبیات آغاز عصیان مدرنیستی را در دهه ی۱۸۹۰میلادی می دانند اما اکثرا معتقدند که مدرنیسم متعالی بعد از جنگ جهانی اول پدید آمد.
ایده ی مدرنیسم از فلسفه ی متفکرانی چون فردریش نیچه(۱۹۰۰-۱۸۴۴)کارل مارکس،زیگموند فروید و جیمز جی،فریزر با اثرش"شاخه زرین" تغذیه می شد.
از مشتقات دیگر این واژه"مدرنیته" و "مدرنیزاسیون" است.مدرنیته اشاره دارد به همان دروه ی فکری- تاریخی مدرنیسم.مدرنیزاسیون اما به زبان ساده"به روز کردن پدیده ها "است.
ویژگی های اصلی مدرنیسم：
پیشرفت
خوش بینی
عقلانیت
جستجوی شناخت مطلق در علم،فن آوری،جامعه و سیاست
شناخت خود واقعی،پایه ی همه شناخت های دیگر.

...مدرنیسم، پست مدرنیسم و ادبیات فارسی(بخش دوم)
نخستین خیزابه های این جریان فکری تاریخی همزمان با پایان عصر قاجار و آغاز عصر رضاشاهی در ایران پا می گیرد.به سخنی آغاز مدرنیسم را در ایران می توان مصادف دانست با روی کار آمدن حاکمیت پهلوی.همانگونه که واپسین نفس های سنت از شعر ،ادبیات و هنر ایران عصر قاجار با سنتی سرایان آن دوره و بازماندگان جنبش بازگشت ادبی رخت بربسته جای خود را به نوسرایانی چون نیما و داستان نویسانی مانند جمال زاده و هدایت میداد دیگر مظاهر مدرنیته درساختارهای اجتماعی و تکنولوژیکی ایران از منسوخ شدن پوشش سنتی مردان گرفته تا کشیدن خط آهن و ایجاد آموزش و پرورش نوین و تاسیس دانشگاه به سبک و سیاق اروپای مدرن نمود می یافت.همزمان با این تغییرات زبان و به تعاقب آن ادبیات نیز پوست می انداخت و مدرنیزاسیون را تجربه می کرد.در ساحت ادبیات نمایشی بازی های رو حوضی و خیمه شب بازی،سیاه بازی و تعذیه خوانی های دوره ی قاجار جای خود را به نمایشنامه و تماشاخانه های فرنگی می داد.
روند مدرنیزاسیون درایران با آغاز حکومت پهلوی دوم شتاب گرفت و در ابعاد نظامی خصوصا ایران از کشوری تحت الحمایه در پایان جنگ جهانی دوم به پنجمین ارتش جهان در دهه ها ی چهل و پنجاه تغییر چهره می داد.

بخش سوم- پست مدرنیسم
پست مدرنیسمpost-modernism در اواخر دهه ۱۹۷۰مطرح شد.این واژه از سه تکواژ "پست" به معنای"بعد"،"پس از"،"مدرن" و"ایسم" شکل یافته و در زبان و نقد ادبی فارسی گاه به صورت"پسا مدرنیسم"و"فرامدرنیسم" آمده است.نخستین بار نقاش انگلیسی جان چاپمن بود در سال۱۸۷۰که در توصیف نقاشی های فرانسوی واژه"پست مدرن" را به کار برد.لیکن اصطلاح پسامدرنیسم گاهی به ادبیات و هنر پس از جنگ جهانی دوم اطلاق می شود.
از پست مدرنیسم تعاریفی به بلندای خود تاریخ این جریان فکری ارایه شده است و گاه آن را حتی نوعی آنارشیسم فکری فلسفی خوانده اند.یک نمونه ی بسیار سرشناس از پست مدرن های آکادمیک نوآم چامسکی منتقد سیاسی و زبانشناس است که ساختارگرایی سوسور را در این عرصه به چالش کشیده و در عین حال نظریه ی نوین خود را بر همین سازه بنیاد نهاد و همو را آنارشیست نیز خوانده اند.
جلوه های گوناگونی از پست مدرنیسم به دست داده شده که شاید از سر جمع آنها بتوان تعریفی از این جنبش حاصل کرد.
گاه پست مدرنیسم را اعتراضی به خردگرایی محض دوره ی مدرنیته در نظر گرفته اند و آن را جنبشی پوپولیستی -مارکسیستی علیه مدرنیسم بورژوازی دانسته اند.از دیگر جلوه های آن ترکیب و تلفیق "سنت"با" مدرنیسم" را بیان داشته اند.بنا بر این جلوه ها می توان ویژگی های پست مدرنیسم را این گونه فهرست کرد：
عدم قطعیت
فاصله گرفتن از مدرنیسم
طی نکردن خط سیر مشخص
پایان مبهم وترکیب پیچیده زمانی که به سر در گمی خواننده می انجامد.
ارایه نکردن جهان بینی خاص
فراهم کردن زمینه برای انواع خوانش ها
ظهور آشفتگی و هرج و مرج در این راستا
فروریختن فراروایت ها
عدم تعین جنسیت
مصرف بی رویه
بدبینی
عدم عقلانیت
ناامیدی و سرخوردگی...
من برای تقریب به ذهن این مثال را در تمایز بین مدرنیسم و پست مدرنیسم مناسب می دانم：دیوارهای کاه گلی سازه ای به نام "کافه ی سنتی" - که خود جلوه ای ابژه از پست مدرن است-؛وجود گلیم های سنتی در کنار مبلمان مدرن خانه؛نورپردازی های تلفیقی ساختمانهای مدرن با منابع انرژی سنتی مثل فانوس و...
در ساختارهای اجتماعی و فرهنگی بردن عروس در خودروی مدل بالا و شیک مدرنیسم؛و بر عکس بردن عروس در ماشین های بنز گازوییلی قدیمی با تصویر برداری سیاه و سفید و انواع پوشش های سنتی و محلی شاید جلوه هایی از پسامدرنیسم باشند.
پست مدرنیسم بازگشتی هجوآمیز،اعتراضی،ایدیولوژیک به سنت و عوامانگی است.در ساختار سیاسی ایران به نظرم انقلاب ۵۷نوعی چرخشی پست مدرن واعتراضی از مدرنیسم پهلوی و خردگرایی غربی آن به بطن سنت دینی و مذهبی بود.در دوره ای نزدیک تر به ما ظهور پدیده ی احمدی نژاد در مقام ریاست جمهوری را "نوپست مدرنیسم سیاسی" از دیدگاه بازگشت از دوره روشنفکری دوره ی اصلاحات به پوپولیسم و عامیانگی ارزیابی می کنیم.
ادامه...

**روز مرگ مدرنیسم**
معماری مدرن-معماری پست مدرن
یکی از اولین تخریب های عمده ی مناطق نوساز مدرنیستی به سال۱۹۷۲(دهه پنجاه شمسی)برمیگردد،یعنی زمانی که پروژه ی مسکونی "پرویی ایگو" غیر قابل سکونت اعلام شد و در نتیجه مقامات شهر سنت لوییس میسوری آن را با دینامیت منفجر کردند.این پروژه در ۱۹۵۵(دهه سی شمسی)تکمیل شده بود.بسیاری از ساکنان کم درآمد این ساختمان که رو زگاری برنده ی جایزه بخاطر سکونت در آنجا هم شده بودند آن قدر از مسکن خود که مجبور به تحملش بودند نفرت داشتند کخ چندین بار به آن آسیب جدی وارد کردند.یک معمار پست مدرن به نام چارلز جنکس این حادثه را روز مرگ مدرنیسم اعلام کرده است.(پست مدرنیسم،گلن وارد،قادر فخری رنجبری،ابوذر کرمی：۳۳-۳۲)

جنبه های مثبت و منفی مدرنیسم

جنبه ی مثبت این تفکر،کمک به تقویت حقوق بشر در جهان است که در نهایت به انقلاب فرانسه و اعلامیه حقوق بشر آمریکا انجامید و جنبه ی منفی این تفکر آن است که متفکران عصر روشنگری با اعتقاد به این که ارزش های آنها باید در سراسر جهان پیاده شود متکبرانه اروپا را پیشرفته ترین و روشنفکرترین بخش جهان میدانستند.آنها اروپا را متمدن تر از بقیه جهان می دیدند و در نتیجه این تفکر خطرناک به وجود آمد که دیگر کشورها و نژاد ها را باید استعمار و استثمار یا اصلاح کرد...در بعضی تعابیر اولیه پست مدرنیسم زوال ارزش های[بیمارگونه ی اروپا] نشان داده شده یا کاملا از آنها بریده است.(پست مدرنیسم،گلن وارد：۲-۲۱)