اتمیسم ادبی(۱)

⭕️ ساختارشناسی ادبیات

یک بررسی ساختاری در دانش ادبیات، ما را ناگزیر می کند تا ساختمان ادبیات را به کوچک و کوچک ترین اجزایش بخش بندی کنیم. این یادداشت، کوششی است برای شناخت این بخش از ادبیات.
در حقیقت تلاش بر این است نشان دهد ساختمان ادبیات دقیقا از چه اجزایی ساخته شده و آن واحدهایی که سازه ای به نام ادبیات تشکیل داده اند، از کوچک به بزرگش چه نام دارند.
مشابه همان کاری که زبانشناسان درباره واج انجام داده و آن را کوچک ترین واحد زبان دانسته اند. از آنجایی که جنس و ماده اصلی ادبیات زبان است، به ناچار کوچک ترین بخش ادببات در متن زبان خواهد بود. لکن به دلیل تفاوت ظریفی که میان زبان و ادبیات هست، بخش بندی واحدهای ادب و زبان نیز متفاوت خواهد بود.
معیار کلی که در واحدهای زبان حاکم است، وجود معنا و کاربرد آن است:
واج کوچک ترین واحد زبان که معنا ندارد، اما تفاوت معنایی ایجاد می کند.
تکواژ کوچک ترین واحد معنادار زبان است.
واژه سومین واحد معنا دار زبان است که یا به صورت مستقل و با در ترکیب با یک تکواژ و واژه ها ساخته می شود و الی آخر.
اما چیزی که در مورد ادبیات هست بیشتر از معنا است‌؛ آنچنان که در تعریف ادبیات گفته اند:
زبان+ چیز دیگر( لنگوویج پلاس)
آن چیز دیگر را می توان حس و عاطفه دانست.
البته باید دانست که این برای ادبیات کافی نیست؛ یعنی اکتفا نمی کند که ادبیات را زبان حسی و عاطفی بدانیم. چون بخش بزرگی از زبان هم خالی از حس و عاطفه نیست و ما الزاماً آنها را ادبیات نمی نامیم. بنابراین باید گفت آن چیز دیگر همانا «حس و عاطفه ی گیراست.» ادبیات زبانی است با حس و عاطفه ای که مخاطب را به خود بکشد، گاه در جا میخکوب کند، اعجاب و شگفتی او را بربینگیزد.
اصوات در زبان کوچک ترین ساخت هایی هستند که گذشته از معنا، بار عاطفه و احساس نیز با خود دارند. ما این ساخت ها را کوچک ترین واحد ادبیات می دانیم. اصوات در همه زبان ها هسته و اتم اولیه ادبیات است.
به تعبیری چنانچه بخواهیم با یک دید ساختارشناسی به پیکره ادبیات بنگریم واحدهای آن از کوچک ترین تا بزرگ ترین چنین خواهد بود:
**در بلور خواب ها**...